หุ่นยนต์อุตสาหกรรมสามารถแบ่งออกเป็นหลายประเภทตามลักษณะและการใช้งานในอุตสาหกรรม โดยทั่วไปแล้ว หุ่นยนต์อุตสาหกรรมหลักๆ จะถูกจัดกลุ่มตามโครงสร้างทางกายภาพและลักษณะการเคลื่อนไหว ซึ่งมีดังนี้:
1. หุ่นยนต์แบบแขนกล (Articulated Robot)
- หุ่นยนต์ชนิดนี้มีแขนหลายข้อซึ่งทำให้สามารถเคลื่อนไหวได้หลากหลายทิศทาง มีความยืดหยุ่นและความสามารถในการเข้าถึงตำแหน่งต่างๆ ได้ดี
- นิยมใช้ในงานเชื่อม งานพ่นสี งานขนย้ายชิ้นส่วน และงานประกอบที่มีความซับซ้อน
- จำนวนข้อต่อหรือแกน (Axes) สามารถมีได้ตั้งแต่ 4 แกนขึ้นไป โดยทั่วไปจะมี 6 แกน ซึ่งช่วยเพิ่มความคล่องตัวในการทำงาน
2. หุ่นยนต์แบบแกนขนาน (Parallel Robot)
- หุ่นยนต์ชนิดนี้มีโครงสร้างที่มีแขนหลายตัวทำงานร่วมกันแบบขนาน ทำให้สามารถควบคุมตำแหน่งได้อย่างรวดเร็วและแม่นยำ
- นิยมใช้ในงานประกอบชิ้นส่วนขนาดเล็ก งานหยิบจับ งานบรรจุสินค้า และงานที่ต้องการความเร็วสูง เช่นในอุตสาหกรรมอาหารและยา
- ตัวอย่างที่รู้จักกันดีคือ หุ่นยนต์ Delta ซึ่งมีแขนแบบขนานที่ใช้หยิบจับชิ้นส่วนได้อย่างรวดเร็ว
3. หุ่นยนต์แบบทรงกระบอก (Cylindrical Robot)
- หุ่นยนต์แบบทรงกระบอกมีการเคลื่อนที่ในแนวตรงและแนวหมุนตามแกนทรงกระบอก
- เหมาะกับงานที่ต้องการความรวดเร็ว เช่น งานหยิบจับ งานขนย้ายสินค้าในแนวตั้งหรือแนวราบ
- โครงสร้างแบบนี้ทำให้สามารถเข้าถึงพื้นที่แนวตั้งและแนวนอนได้ดี แต่มีขอบเขตการทำงานที่จำกัดเมื่อเทียบกับหุ่นยนต์แบบแขนกล
4. หุ่นยนต์แบบสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูนหรือ SCARA (Selective Compliance Articulated Robot Arm)
- หุ่นยนต์ SCARA เหมาะสำหรับงานที่ต้องการความรวดเร็วในการหยิบจับและประกอบชิ้นส่วน เช่น งานประกอบอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์
- มีการเคลื่อนไหวในแนวระนาบและสามารถลงลึกในแนวดิ่งได้ ทำให้สามารถทำงานได้รวดเร็วและแม่นยำ
5. หุ่นยนต์แบบแกนตั้งฉาก (Cartesian Robot หรือ Gantry Robot)
- หุ่นยนต์แบบแกนตั้งฉากมีโครงสร้างแบบแนวแกนตั้งฉากสามแกน (X, Y, Z) และเคลื่อนที่เป็นแนวเส้นตรง
- นิยมใช้ในงานที่ต้องการการเคลื่อนที่ในแนวตรง เช่น งานตัด งานพิมพ์ งานบรรจุภัณฑ์ และการขนส่งสินค้าในแนวเส้นตรง
- เหมาะกับการใช้งานที่ต้องการความแม่นยำสูง แต่มีการเคลื่อนที่แบบจำกัดแนวเส้นตรงตามแกน
6. หุ่นยนต์แบบเคลื่อนที่อัตโนมัติ (Mobile Robot)
- หุ่นยนต์ประเภทนี้มีความสามารถในการเคลื่อนที่ได้อย่างอิสระ ไม่ติดตั้งอยู่กับที่
- นิยมใช้ในงานขนย้ายสินค้าในคลังสินค้า งานจัดส่งในโรงงาน หรือการเคลื่อนที่ระหว่างพื้นที่ต่างๆ ในโรงงาน
- สามารถนำไปใช้งานร่วมกับ AI และเทคโนโลยีการวิเคราะห์เส้นทางเพื่อนำทางไปยังจุดหมายได้อย่างแม่นยำ
7. หุ่นยนต์ร่วมปฏิบัติงาน (Collaborative Robot หรือ Cobot)
- หุ่นยนต์ Cobot เป็นหุ่นยนต์ที่ออกแบบมาเพื่อทำงานร่วมกับมนุษย์ในสภาพแวดล้อมเดียวกันได้อย่างปลอดภัย
- มีเซ็นเซอร์และระบบป้องกันที่ทำให้สามารถทำงานใกล้ชิดกับคนได้โดยไม่ก่อให้เกิดอันตราย
- เหมาะสำหรับงานที่ต้องการความยืดหยุ่นสูง เช่น งานประกอบ งานบรรจุหีบห่อ และการขนย้ายชิ้นส่วนในสายการผลิตที่มีการเปลี่ยนแปลงบ่อย
สรุป
หุ่นยนต์อุตสาหกรรมแต่ละประเภทได้รับการออกแบบมาเพื่อให้เหมาะสมกับการใช้งานที่หลากหลายในอุตสาหกรรม โดยการเลือกใช้หุ่นยนต์แต่ละประเภทขึ้นอยู่กับลักษณะงาน ข้อกำหนดทางเทคนิค และความต้องการเฉพาะของการผลิตในอุตสาหกรรม
